27 OCAK 1299 OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞU
27 OCAK 1299 OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞU
Osmanlı Devleti Kayı beyi Osman Gazi tarafından 1299 yılında Söğüt beldesinde kurulmuş, ilerleyen yıllarda hızla büyüyerek 200 yıl içerisinde cihan devleti haline gelmiştir
OSMANLI BEYLİĞİNİN KURULUŞU
Anadolu Selçuklu Devleti yıkılırken Anadolu’ya hüküm süren beylikler kendi kaderlerini tayin etmeye, bölgedeki varlıklarını sağlamlaştırmaya çalışıyordu. Bu dönemde Kayılar henüz bir beylik kurabilecek kadar güçlenebilmiş değillerdi ve kendilerine yurt olarak verilen Söğütte komşuları olan Bizans tekfurları ile iyi ilişkiler kuran küçük bir oba olarak varlığını devam ettiriyorlardı. Osmanlı Beyliğinin kurulması süreci Ertuğrul Gazi’nin vefatından sonra yerine geçen Osman Bey döneminde gerçekleşmiştir.
OSMANLI DEVLETİNİN İLANI (1299)
Osman Bey, Karacahisar’ı fethettikten sonra bu bölgeyi tebaasına açmış, köylere kendi tebaası olan Müslüman kitleleri yerleştirmiş, kiliseleri camiye çevirterek bölgeyi Müslümanlaştırmıştı. Zamanla bir İslam şehri haline Karacahisar’ın yerlileri bir araya gelerek Cuma namazı kılmak istediler. Amaçları hutbeyi Osman Bey adına okutmaktı. İslam geleneğinde Hutbe, o toprakların yegâne sahibi adına yani hükümdar adına okunmaktaydı. Halk, Osman Beyi artık hükümdar olarak görmek istiyordu.
Osman Gazi Han, Karacahisar camiinde kendi adına okuttuğu hutbeyi müteakip bayram namazında hâkimiyeti altındaki tüm camilerde okutarak Osmanlı Devletini tüm dünya ya ilan etmiş oldu. Osman Gazi, bayram namazını Eskişehir’de kıldığında hutbe Osman Gazi Han adına okunuyordu (1299).
OSMAN GAZİ’NİN RÜYASI
Osman Gazi bir gece ibadet edip dua ettikten sonra uykuya daldı. Rüyasında kendisine misafir olduğu bu zatın göğsünden bir ay doğarak kendi göğsüne giriyor, ardından karnından bir ağaç bitiyor, bu ağacın alemi kaplıyor, gölgesinde dağlar meydana geliyor, bu dağların yamacından sular akıyor, bu sulardan kimileri içiyor kimileri bahçesini suluyor, kimileri çeşmeler akıtıyordu.
Gördüğü rüyayı doğrudan Şeyh Edebali’ye giderek anlattı. Şeyh Edebali, rüyayı dinledikten sonra “Oğul Osman Gazi, sana müjdeler olsun, yüce Allah sana ve nesline padişahlık verdi, kutlu olsun. Ayrıca kızım Malhun senin eşin olacak.” dedi.
Osman Gazi, bu rüyayı gördükten hemen sonra kılıcını kuşanarak İnegöl Tekfurunun kontrolünde bulunan Kulacahisar (karacahisar) kalesini zapt etmiş ilk fethini gerçekleştirmiştir.
OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİPADİŞAHLARI
* Osman Gazi (1299-1324)
* Orhan Bey (1324- 1362)
* l. Murat (1362-1389)
* l. Bayezid (Yıldırım) (1389 -1402)
Fetret Devri (1402 – 1413)
* l. Mehmet (Çelebi) (1413-1421)
* II. Murat (1421-1444-1451)
KURULUŞ DEVRİ (1299-1453)
OSMANLI BEYLİĞİ’NİN KURULDUĞU SIRADA ANADOLU’DA YER ALAN GÜÇLER
*Bizans
* Anadolu Selçukluları
* Trabzon Rum Devleti
* Moğollar
*Kösedağ savaşının ardında Anadolu Selçukluların zayıflamasıyla kurulan diğer beylikler.
OSMAN BEY DÖNEMİ (1281 – 1326)
Ahi Şeyhlerinden Edebali’nin kızı ile evlenerek teşkilâtın desteğini aldı. Osmanlı, Bizans sınırında bulunan valilerin (tekfurların) ellerinden Karacahisar, Bilecik, Yeni Şehir, Yarhisar, İnegöl’ü aldı.
OSMAN BEY DÖNEMİNDEKİ İLKLER
* Devlete adını vererek, 1299’da bağımsızlığını ilan etmiştir.
* İlk iş olarak, civar oymaklarla iyi ilişkiler içine girerek desteklerini almış ve çevredeki Rum prensler üzerine saldırılar düzenleyerek gücünü artırmıştır.
* Halk üzerinde etkinlik, saygınlık kazanmak, maddi gücünü manevi gücü ile desteklemek amacı iie, o zamanın ünlü Ahi Şeyhlerinden, Şeyh Edebali’nin kızı Malhun Hatun ile evlenmiştir.
* Bursa tekfurunun ordusunu, Koyunhisar (Bafeon) Savaşı’nda yenmiştir (1302).
Önemi: Bafeon (Koyunhisar)Osmanlının tarihteki ilk savaşıdır.
* Akhisar, Yarhisar, Geyve, İnegöl ve Bilecik alınmış, merkez Söğüt’ten Bilecik’e taşınmıştır.
* İlk Osmanlı parası bu dönemde bastırılmıştır. (Gümüş sikke)
* Asıl amacı olan Bursa üzerine yönelmiş, İmralı adasını alarak Marmara’ya çıkmıştır, ancak Bursa alınmadan ölmüştür.
ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 – 1362)
Bursa alınarak başkent yapıldı, iznik kuşatılınca Bizans telaşlandı ve Maltepe Savaşı (Palekanon savaşı) yapıldı. İznik ve izmit alınarak Kocaeli Yarımadası’nın fethi tamamlandı.
Karesioğulları alındı. Anadolu’da Türk birliğinin sağlanmasına yönelik ilk faaliyettir. Donanması ve komutanları Osmanlının Rumeli’ye geçişini kolaylaştırmıştır. Ankara Ahiler’den alındı. Bizans’taki taht kavgalarından yararlanarak yardım karşılığında Gelibolu’daki Çimpe Kalesi’ni alarak Rumeli’ye geçti.
-
İlk düzenli ordu kuruldu. (Yaya ve müsellem ordusu)
• İznik’te ilk medreseyi kurdu.
• İlk vezirlik ve divan kurumu kuruldu.
• Karamürsel’de ilk Osmanlı tersanesi (ilk donanma) kuruldu.
Sultan Ünvanını Kullanan ilk padişah ORHAN BEY’dir.
OSMANLI DEVLETİNİN RUMELİ’DEKİ İSKAN POLİTİKASI
Osmanlı Devletinin iskân politikasının temel amacı, fethedilen bölgelere Anadolu’dan göçebe Türkmenleri yerleştirip, fethedilen yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma olasılığı olanları Osmanlı toprakları içinde başka bölgelere iskân etmekti. Böylece Balkanlarda Türk nüfusu artıyor, Türk kültürü yayılıyordu. Ayrıca iskâna tabi tutulan ailelerin bütün ihtiyaçları devlet tarafından karşılanıp vergi muafiyeti getirilerek yeni yerlere yerleşmelerinde kolaylık sağlanırdı.
- MURAT DÖNEMİ (1362 – 1384)
Karamanoğullarının teşvikiyle Ahilerin eline geçen Ankara’yı geri alıp Anadolu’da düzeni sağlayarak Rumeli’ye geçti. Çorlu,Keşan, Lüleburgaz, Malkara gibi yerlerin alınmasındaki amaç Edirne’yi fethetmekti. Böylece Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu Bizans – Bulgar güçlerini Sazlıdere’de yendi. Bu savaşın sonunda, Edirne alındı. Çatalca’ya kadar ulaşıldı. Gümülcine ve Filibe alındı.
Sırp Sındığı Savaşı (1364): Bu savaş Haçlılarla Osmanlı Devleti arasındaki ilk savaştı. Sonucunda; Edirne başkent oldu. Bulgar Kralı Osmanlı hâkimiyetini kabul etti. Balkanlar’da hızla ilerlemeye başlandı.
Çimen Savaşı (1371)’nda, Osmanlı ordusu Sırplar’ı Meriç vadisinde bozguna uğrattı. Böylece Makedonya yolu Osmanlılar’a açıldı. Sırp Kralı Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.
- Kosava Savaşı (1389)sonunda Haçlı Ordusu bozguna uğradı. I. Murat savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından hançerlenerek şehit edildi. Bu zaferden sonra Osmanlılar Balkanlar’da daha büyük hızla ve güçle yayıldı.
- Murat’ın Yönetim Alanındaki Faaliyetleri: Yeniçeri Ocağı kurularak Pençik (Devşirme) sistemi uygulandı. Rumeli’deki toprakları daha iyi idare edebilmek için Rumeli Beylerbeyliği kuruldu. Malî alanda ilk bütçe yapıldı. Tımar sistemi uygulanmaya başlandı. Tımarlı sipahiler ilk kez oluşturulmuştur. Kazaskerlik ve defterdarlık kurularak vezirlerin sayısı arttırıldı.
- BAYEZİT (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389- 1402)
Balkanlar’a yapılan akınlar sırasında Üsküp ve Selanik alındı, istanbul kuşatıldı. (İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.) İstanbul’un kuşatılması için Anadoluhisarı (Güzelcehisar’ı) yaptırmıştır.
Niğbolu Savaşı(1396): istanbul’un kuşatılması ve Osmanlı sınırlarının Macaristan’a dayanması üzerine Haçlı ordusu kuruldu. Fransa, Almanya ve İngiltere’nin de katıldığı Haçlı ordusu, İstanbul kuşatmasını kaldırarak Niğbolu önlerine gelen Yıldırım Bayezit tarafından ağır bir bozguna uğratıldı. Bu zaferin sonucunda; Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.
ANKARA SAVAŞI (1402)’NIN NEDENLERİ
Timur’un da Yıldırım Bayezit’in de “cihan hakimiyeti” düşüncesi, Her iki devletin sınır komşusu haline gelmeleri,Çin seferi öncesi Timur’un geride güçlü bir devlet bırakmak istememesi, Yıldırım Bayezit’in ortadan kaldırdığı beyliklerin beylerini kışkırtması, Yıldırım Bayezit’e sığınan beyleri (Karakoyunlu ve Bağrat Hanı’nı) Timur’un kendisine teslim edilmesini istemesidir.
Osmanlı Ordusu savaşı kaybetti. Bu savaş sonucunda;
Anadolu’da beyliklerin tekrar kurulmasıyla Anadolu Türk birliği bozuldu. Şehzadeler arasında saltanat kavgaları çıktı. Osmanlı 11 yıl süren bir başsızlık dönemi geçmiştir. (Fetret Devri)
FETRET DEVRİ (1402 – 1413)
Ankara Savaşı’ndan sonra taht kavgalarıyla hükümdarsız geçen döneme denir. Yıkılma tehlikesi geçiren Osmanlı Devleti Rumeli’de uygulanan hoşgörülü ve adaletli iskân politikası sonucunda Balkanlar’daki varlığını korumuştur, istanbul’un fethi ve Balkanlardaki ilerleme gecikti. Balkanlardaki topraklarımızda, Anadoludaki topraklarımızdaki kadar fazla kayıp yaşanmamıştır.
- MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)
Kardeşleri arasındaki mücadeleye son vererek başa geçti. İlk dinî, siyasî, ekonomik boyutlu isyan olan Şeyh Bedrettin isyanını bastırdı. Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları’ndan İzmir, Karamanoğulları’ndan Beyşehir ve Akşehir ve Menteşeoğulları beyliklerini yeniden aldı, Candaroğulları beyliğini egemenliği altına aldı.
Çelebi Mehmet Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtardığı için devletin ikinci kurucusu sayılır.
- MURAT DÖNEMİ (1421 – 1451)
İstanbul’u kuşattı ama alamadı. Çelebi Mustafa ile kardeşi Mustafa’nın isyanlarını bastırdı. Germi-yanoğullarından vasiyet yolu ile,Aydınoğulları, Ha-mitoğulları ile Menteşeoğulları’nı ise yıkarak toprak aldı. Karamanoğulları ile yapılan mücadelede başarılı olundu. Böylece Anadolu’da siyasi birli! büyük ölçüde yeniden sağlanmış oldu.
Bu dönemde yapılan Varna Savaşı (1444) ve II. Kosava Savaşı (1448)’nıOsmanlı ordusu kazandı.Sonucunda; Balkanlar’da kesin olarak Türk egemenliği sağlandı.
SONUÇ
Türk tarihinin Osmanlı evresini yorumlarken beklide en çok yoğunlaşmamız gereken evre devletin kuruluş süreci olmalıdır. Zira devletin toplumsal temellerini, gayesini, ilerleyişini, evrilişini ve her şeyden öte başlangıç noktasını doğru tespit etmemiz, Osmanlının ortaya çıkış sürecinden yıkılış sürecine kadar olan tüm evrelere bakışımızın olgunlaşmasını sağlayacak, tarihi tarihsel verilerle yorumlamamıza yardımcı olacaktır.
Başta Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi olmak üzere devletin kurulmasında görev almış,şehit veya gazi olmuş tüm atalarımızı saygı, sevgi ve rahmetle anıyorum. Ruhları şad olsun!
Recep YILDIZ
Em.Top.Kur.Alb.
TESUD Tekirdağ Şube Başkanı