%44 YAĞ ORANLI AYÇİÇEĞİ İÇİN  AVANS  FİYATI 28.000 TL/TON

Günümüz dünya jeopolitiğinde tarımsal istihsalin gıda arz güvenliğinin sağlanması noktasında yüksek yeterlik oranıyla gerçekleştirilmesi ülkeler için günden güne daha kritik bir önem arz etmektedir. Yağlı tohum ve bitkisel yağ üretimi de bu kapsamda ülkemizin kendi kendine yeterlilik hedefi ve her türlü küresel jeopolitik ve iklim kaynaklı risklerin arttığı bir ortamda stratejik önem kazanmaktadır. Bu hedef ve önem doğrultusunda, tarladan sofraya kadar uzanan değer zincirinin arz güvenliği teminat altına alınırken, aynı zamanda fiyat istikrarını da sağlayacak, iktisadi temellere dayalı sağlıklı bir piyasa yapısının tesisi büyük önem taşımaktadır.

Ayçiçeği yağı Ülkemizde tüketilen bitkisel yağlar içinde %85 payıyla Türk damak tadına hitap eden en temel gıda maddelerinin başında gelmektedir. Bu değerli ve mutfaklarımızın vazgeçilmez gıda ürününde ülke ihtiyacının karşılanabilmesi için 3 milyon ton seviyesinde yağlık ayçiçeği üretimine ve/veya tedarikine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çerçevede 2025/2026 üretim sezonu başında 1,7 milyon ton olarak öngörülen Ülke rekoltesinin yaşanan iklim koşulları altında 1,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşerek yeterlilik oranımızın %50’ler seviyesinde oluşacağı beklenmektedir.

Geçtiğimiz 2024/2025 üretim sezonunda üretim alanlarında yaşanan daralmaya ek olarak olumsuz iklim koşulları altında 1,350 milyon ton olarak gerçekleşen ülke rekoltesinin yüksek yeterlilik oranlarına kavuşturulması amacıyla çiftçi maliyetleriyle uyumlu, sürdürülebilir fiyat politikasının oluşturulabilmesi için Ticaret Bakanlığımız ve Tarım ve Orman Bakanlıklarımızla yoğun istişare ve çalışmalar gerçekleştirilerek çiftçi memnuniyetinin sağlandığı fiyat oluşumu ve sağlıklı mamul piyasasının birlikte tesis edilmesi noktasında hayata geçirilecek argümanlar belirlenmiş ve Devletimiz tarafından uygulamaya konulmuştur. Bu çerçevede ithal ikame ürün maliyetinin yurt içi sürdürülebilir fiyat seviyesine çıkmasını sağlayacak gümrük vergisi oranları belirlenmiş buna ek olarak yüksek finansman koşulları altında teorik ithal maliyetin çiftçilerimize yansımasını sağlayacak “Tarife Kontenjanı” uygulaması hayata geçirilerek başarıyla uygulanmıştır. Bu uygulama bütünlüğü içerisinde yağlık ayçiçek ürün fiyatları tüm ürün grupları içinde çiftçilerimiz için pozitif ayrışan en önemli ürünlerin başında gelmiştir.

Geçtiğimiz üretim sezonunda üretim odaklı olumlu ithalat politika setinin etkileriyle, 2025/2026 yağlık ayçiçeği üretim sezonunda ekim alanlarında yaklaşık %15 oranında bir artış sağlanmıştır. Bu uygulamayı takiben, 2025/2026 sezonu itibarıyla Tarım ve Orman Bakanlığımız tarafından yağlık ayçiçeği stratejik ürün kapsamına alınarak yeni destekleme modeli uygulamaya konulmuştur. Temel Üretim Desteği ’ne ek olarak; Planlı Üretim Desteği, Yerli Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği ve Su Kısıtı Desteği ile çiftçimizin alan bazlı desteklerden azami ölçüde faydalanması sağlanmıştır.

Buna ilaveten, baharlık üretimlerde Ülkemizde ve dünyada ilk kez uygulamaya konulan “Köy Bazlı Verim Sigortası” modeliyle, başta kuraklık olmak üzere üretici gelirlerini ve ayçiçek ekim motivasyonunu olumsuz etkileyen iklim kaynaklı riskler bertaraf edilmiştir.

2024/2025 üretim sezonunda başlatılan çiftçi odaklı pozitif uygulamaların, ülke yeterlilik düzeyinin artırılması ve arz güvenliğinin sağlanması hedefleri doğrultusunda, 2025/2026 sezonunda da sürdürülmesi, üretici örgütlerimizin ve çiftçilerimizin ortak beklentisi haline gelmiş olup halihazırda  zorlu iklim şartları ve yüksek maliyetler altında üretim yapan çiftçilerimizin emeklerinin karşılık bulması adına büyük önem arz eden Tarife Kontenjanı Uygulaması 18.07.2025 tarihli ve 2959 Sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe girmiştir.

Hayata geçirilen Tarife Kontenjanı uygulamasını takiben güncellenen gümrük vergisi uygulamaları ve yürürlüğe konulan yeni tarımsal destekleme modeliyle, çiftçilerimizin karşı karşıya olduğu  yüksek üretim maliyetlerinin desteklenerek  ürün fiyatının oluşmasında sağlıklı arz talep dengesinin tesis edilmesi hedeflenmiş olup, uygulamaya konulan bu düzenlemeler; çiftçimiz için planlı üretim ve sürdürülebilir gelir, sanayicimiz için istikrar ve öngörülebilirlik, ülkemiz için ise arz güvenliği ve fiyat istikrarı gibi çok boyutlu faydalar sunmaktadır. Ayrıca tüm sektör paydaşlarının da bu öngörülebilir piyasa düzeni içerisinde yerli üretime olan talebinin ve desteğinin artırılması hedeflenmektedir.

Hayata geçirilen uygulamalar ilk neticelerini Çukurova Bölgesinde vermiş olup, Tarife kontenjanı ve akabinde geçekleştirilen gümrük vergisi güncellemesi öncesinde 20,00-21,00 TL/Kg seviyelerinde oluşan yağlık ayçiçek fiyatları 26,00-27,00 TL/Kg seviyelerine yükselerek üreticilerimizin emeğinin karşılığını tüm üretim havzalarında alabilmesi adına pozitif katkı sağlanmıştır. Son 1 haftalık süreçte de ülke ayçiçek üretiminin lokomotifi konumunda bulunan Trakya Bölgesinde de hasat başlamış olup yapılan düzenlemelerin desteğiyle yağlık ayçiçek tohumu fiyatları tüm borsalarda güçlü alıcı ilgisi görerek yüksek talepli olarak işlem görmektedir.

Tüm bu gelişmelerin ışığında, Birliğimiz tarafından 2025/2026 sezonu için, “Uluslararası Standart” olan %44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü baz alınarak ton başına 28.000 TL/Ton “Avans Ödemesi” yapılması karar altına alınmıştır. Bu suretle geçtiğimiz yıl açıklanan “Ön Alım fiyatına” göre avans ödemesi yoluyla asgari %40 fiyat artışı sağlanmış durumdadır.  Bu baz fiyat doğrultusunda, teslim edilen ürünlerin fiyatları, yağ oranına göre %1,5 çarpanla hesaplanacaktır. Böylece istikrarlı bir fiyat oluşumu teşvik edilmektedir.

Bir diğer pencereden bakıldığında halihazırdaki ayçiçek fiyatları, piyasada işlem gören ve çiftçi memnuniyeti sağlayan 13,00-13,50 TL/Kg buğday fiyat seviyesi ile paritelendirildiğinde, ayçiçeği ve buğday arasında hedeflenen 1’e 2’lik bir paritenin Birliğimizce açıklanan AVANS ödemesiyle dahi sağlandığı görülmektedir.

Ülkemizde üretim gerçekleştiren tüm ayçiçeği üreticileri için piyasa yapıcısı konumunda bulunan Birliğimiz, ürün alımlarını ise sadece mevzuatla tanımlanmış faaliyet bölgesinde ve üretici ortaklarından gerçekleştirmektedir. Ülkemizde ürün fiyatlama mekanizmasının faaliyet bölgemiz dışındaki tüm çiftçilerimiz lehine de sürdürülebilirliğin sağlanacağı seviyede oluşması bu meyanda takip eden sezona kadar hane halkımız adına istikrarlı bir mamul piyasası oluşumu konusunda da görüş ve önerilerini raporlar halinde çözüm önerileriyle birlikte İlgili Bakanlıklarımıza sunmaktadır. Birliğimiz bu çerçevede halihazırda uygulamaya konulan ve iki sezondur çiftçilerimize pozitif yansıyan uygulamaların önemli bir paydaşı ve savunucusudur. Görevi ve misyonu gereği bu duruş ve politikasını bundan sonraki sezonlarda da sürdürmeye devam edecektir. Yağlık ayçiçeği üretimi tarladan sofraya uzanan iktisadi ve sosyolojik bir değer zinciri yaratmaktadır. Birliğimiz bu değer zincirinin başında ve en önemli parçası olan çiftçilerimizi temsil etmektedir. Çiftçilerimiz için sürdürülebilir refahın sağlanması bahsi geçen değer zincirinin sağlıklı şekilde tesis edilmesiyle mümkün olabilecektir. Bu kritik dengenin gözetilmesi gerekliliği 2019, 2022 ve 2023 hasatlarında tüm açıklığıyla görülmüş ve anlaşılmıştır. Bu bahsi geçen sezonlarda çiftçilerimiz ve üretici ortaklarımız için yegâne güvenli liman Birliğimiz ve üretici örgütleri olmuştur.

Bu çerçevede 2024/2025 üretim sezonuyla başlayan ve Devletimizce uygulamaya konulan politika ve uygulama setiyle yakın vadede Ülkemiz için asgari %70-80 seviyesinde yeterliliğin sağlanması hedefine yönelik olarak çiftçi refahını, mamul fiyat istikrarını ve arz güvenliğini müştereken önceleyen bir gelecek planlaması yapılmaktadır. Bu planlamanın içinde güncellenerek güçlendirilen doğrudan destekleme modeli, yerli üretimi önceleyen Gümrük uygulamaları, üretimdeki riskleri minimize eden verim sigortası gibi pek çok argümanla da süreç desteklenerek korunmaktadır.

Birliğimiz üretici ortakları açısından açıklanan AVANS fiyat diğer bir yönüyle ürün piyasaları için taban fiyat anlamını taşımakta olup, Gerek kooperatif kuruluş olmanın getirdiği mevzuat ve vecibeler gerekse de basiretli tacir gibi davranma sorumluluğu iş yılları bazında fiyat açıklama yöntem ve şeklini belirlemektedir. Bu iş yılında da Tarife Kontenjanı ve ilave gümrük vergilerini düzenleyen uygulamaların kısa sürede tüm üretim havzalarını kapsayacak şekilde yayınlanarak yürürlüğe girmesi fiyatlama dönemini erkene çekmiş, olumsuz iklim koşullarından kaynaklı bölgesel verim düşüklükleri hasadın başlangıcında sığ işlemlerle spekülatif algı yaratma çabalarına sahne olmuştur. Dünya rekoltesinin geçmiş sezon devir stoklarıyla birlikte çok ciddi miktarda fazla verecek olmasının etkisiyle dünya ayçiçek tohum fiyatları 100$/ton’un üzerinde gerilemiştir. Bu yüksek oranlı gerilemeye rağmen yurt içi üretim maliyetleriyle orantılı sürdürülebilir çiftçi fiyatının 1’e 2 buğday paritesi seviyesinde oluşturabilmesi için gerekli tüm gümrük uygulamaları tesis edilerek hayata geçirilmiştir. Bu uygulama seti öncesinde Çukurova’dan Trakya Teslim nakliye dahil 22.-TL/Kg fiyat teklifleri süratle toparlanarak hedeflenen seviyelere yükselmiştir. Trakya Birlik geçtiğimiz sezonlara göre 3 hafta kadar öne gelen hasat takvimi ve piyasa gereklilikleri çerçevesinde sadece ortaklarından gerçekleştirdiği alımlara karşılık nakit ihtiyaçları ve çiftçi borcu ödeme döngüsü için 28.-TL/Kg. avans ödemesi açıklamıştır. Geçmiş pek çok sezonda olduğu gibi hasat dönemi sonunda oluşacak nihai yurt içi ve yurt dışı fiyat seviyeleriyle birlik stokları da gözetilerek oluşacak katma değer hesaplanacak ve kurumsal sürdürülebilirlik çerçevesinde ortakları adına fark fiyatı belirleyerek alım fiyatı kesinleştirilecektir. Bu çerçevede Trakya Birlik tarafından açıklanan Avans ödeme tutarı piyasa için taban fiyat anlamını taşıyan referans ölçütündedir. Netice itibariyle tüm firma ve paydaşlar mevcut gümrük vergisi oranları, uygulamaları ve takvimi doğrultusunda kendi lojistik imkanları çerçevesinde alım yapabilecekleri fiyatı serbest piyasa koşullarında açıklamaktadırlar.  Bu doğrultuda serbest piyasa koşulları sağlıklı şekilde işlemektedir.

Trakya Birlik tüm işlem ve süreçlerini özel hukuk ticaret şirketi olarak kendi öz kaynakları ve kredibilitesiyle, kamu kaynağı kullanmadan, kâr zararı kendi bilançolarında oluşmak üzere 4572 Sayılı Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Hakkında Kanun ve mütemmim cüzü örnek anasözleşmeler çerçevesinde sürdürmektedir. Bu çerçevede Birliğimiz ortağı olsun olmasın Ülkedeki bütün ayçiçek üreticilerinin sürdürülebilir gelir elde etmesi için tüm imkân ve kapasitesiyle çalışmalarına devam etmekte olup sofralarımızın en temel gıda maddelerinden olan ayçiçek yağının Milletimiz için arz güvenliğinin sağlanarak sağlıklı ve istikrarlı fiyat oluşumu noktasında da pazar lideri olarak görev ve sorumluluklarının bilinciyle hareket etmektedir.

Son üç yıldır yaşanan olumsuz iklim krizi koşulları altında bin bir emekle üretim gerçekleştiren yağlık ayçiçeği üreticilerimiz azalan verimlilik sebebiyle kuru tarım şartlarında sürdürülebilir kazanç elde edemedikleri gibi çoğu üretim bölgelerimizde zarar etmektedirler. Bu kapsamda Devletimizce hayata geçirilen Köy Bazlı Verim Sigortası çok ciddi manada üreticilerimize destek olacak önemli bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun dışında üreticilerimizin kuraklık etkisiyle karşılaştıkları mağduriyetlerin tespiti ve giderilmesi konusunda Devletimizin ilgili birimleri tarafından da etki analizleri yapılmakta ve değerlendirmektedirler. Bu çerçevede konvansiyonel üretime konu, dünya nezdinde ticari emtia ve sanayi malı hüviyetine sahip bir tarımsal emtianın bölgesel iklim bazlı düşük verim sorununun ürün fiyatlaması yoluyla aşılması mümkün bulunmamaktadır. Bu sorun hayata geçirilecek regülasyonlar, tarım teknik ve takviminin günün şartlarına göre güncellenmesi, sulama alt yapılarının güçlendirilmesi, sigorta kapsam ve değerinin güncellenmesi gibi pek çok kompleks konu, karar ve uygulamayla çözülebilecek bir hadisedir.

Gelinen nokta itibariyle hayata geçirilen destekleme ve gümrük vergisi uygulamaları iklim krizi etkilerinden bağımsız olarak yağlık ayçiçeği fiyat oluşumu noktasında geçtiğimiz sezon olduğu gibi bu sezonda sürdürülebilir fiyat oluşumunu destekleyen üretim motivasyonunu pozitif yönde etkileyen bir sonuç doğurmuştur. Bu çerçevede 60 yıldır olduğu gibi Trakya Birlik kendi süreç ve uygulamalarına üretici ortakları ve milletimiz adına en iyi sonuçları elde etme şiarıyla devam edecektir.

Yıllar içinde değişmekle birlikte ülkemizde üretilen yağlık ayçiçeği ürününün yaklaşık %20–30’u, faaliyet bölgemizde ise %40–50’si Birliğimiz tarafından satın alınmaktadır. Temmuz ortasında başlayan hasat süreci giderek yoğunlaşmakta olup, ülke genelinde hasadın havzalar itibariyle Ekim ayı sonunda tamamlanması öngörülmektedir. Şu ana kadar, 48 kooperatifimize bağlı 108 alım merkezi ve iki fabrikamız aracılığıyla toplam 10.584 ton ayçiçeği alımı gerçekleştirilmiştir. Ürün bedelleri, teslimat tarihlerine göre belirlenecek ödeme programı çerçevesinde kooperatiflerimiz vasıtasıyla üretici ortaklarımıza ödenecektir.

2025/2026 yağlık ayçiçeği üretim sezonunda, tarladan sofraya uzanan değer zincirinde sağlıklı fiyat dinamiklerinin oluşturulması ve yerli-milli kaynaklarla ülke yeterliliğinin sağlanmasına yönelik yürütülen tüm politika ve uygulamalarda emeği geçen; başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN olmak üzere, Ticaret Bakanımız Sayın Prof. Dr. Ömer BOLAT ve Tarım ve Orman Bakanımız Sayın İbrahim YUMAKLI‘ya, ayrıca sürece katkı sunan Ticaret Bakan Yardımcımız Mustafa TUZCU, Tarım ve Orman Bakan Yardımcımız Dr. Ahmet BAĞCI, başta Tekirdağ Milletvekilimiz Gökhan DİKTAŞ olmak üzere ilgili bölge milletvekillerimiz ve Bakanlıklarımızın ilgili genel müdürlüklerinde görev yapan kıymetli bürokratlarımıza teşekkür ve şükranlarımızı sunar; 2025/2026 tarımsal üretim sezonunun ülkemiz, milletimiz ve fedakâr üreticilerimiz adına hayırlı ve bereketli olmasını temenni ederiz.

TRAKYA BİRLİK

        YÖNETİM KURULU