ATATÜRK’Ü ANMA GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI YAKLAŞIRKEN

19 Mayis 1919 106 YAŞINDA…

Atatürk’Ü ANMA GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI YAKLAŞIRKEN

İbrahim BİRELMA

19 Mayıs, 14.3.1981/2429 sayılı kanun ile “19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı” olmuştur. 19 Mayıs Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcını temsil eder. Bu sürecin ilk adımı, Atatürk’ün Samsun’a varışıdır. (365 Gün Atatürk, Tekfen Vakfı)

-Adana’da Yıldırım Orduları Komutanı olan Mustafa Kemal, 30.10.1918 tarihli Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra Yıldırım Ordularının dağıtılması dolayısıyla 13 Kasım 1918’de İstanbul’a dönmüştür. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal’in aradaki altı ay İstanbul günlerinin Kuruluş tarihimizde büyük önemi vardır.

-Mustafa Kemal Şişli’deki evinde arkadaşları Rauf Orbay, A. Fethi Okyar, Kazım Karabekir, İsmail Canbulat, Ali Fuat Cebesoy ve İsmet İnönü ile görüşerek, İstanbul’da istenilen sonucun elde edilemeyeceğini, çözümün Anadolu’da aranması gerektiği fikrini benimsemişlerdir. (Doç. Dr. Nil Türker Tekin, Anahatlarıyla Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Cantay Yayınevi 2003).

-106 Yıl önce 19 Mayıs 2025 “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı”dır. Atatürk, Kurtuluş savaşının başlangıcı olan 19 Mayıs 1919 gününü doğum günü olarak belirlemiştir. (S. M. Tok)

-Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramınızı kutlarken, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919 öncesi altı ay’daki bazı görüş ve düşüncelerini anımsatarak anmak istiyoruz:

-13 Kasım 1918’de Adana’dan İstanbul’a trenle gelmiş, Haydarpaşada kendisini karşılayan arkadaşı Doktor Rasim Ferit’le beraber Haydarpaşadan Kartal isimbotu ile karşıya geçerken, İstanbul’a gelmekte olan düşman gemilerini gören Mustafa Kemal, arkadaşına “Hata ettim, İstanbul’a gelmemeliydim, ne yapıp yapıp Anadolu’ya dönmenin çaresine bakmalı” dedi ve şu ünlü sözünü söyledi: “Geldikleri gibi gideceklerdir!” (Hüner Tuncer, Mustafa Kemal’in Savaşları, Cumhuriyet Kitapları, Mart 2020)

-17 Kasım 1918: Atatürk’le yapılan bir görüşme Minber gazetesinde yayınlandı: Atatürk: “Ben iyi siyasetin, her türlü anlamıyla en çok kuvvetli olmakta bulunduğunu kabul ederim.. Asker olmama rağmen silah kuvvetinin, kuvvet bileşkesini oluşturan etkenlerin sonuncusu olur. Benim belirtmek istediğim moral, bilim, ahlâk ve teknoloji bakımlarından kuvvetli olmaktır. (Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi, 2007)

-Mustafa Kemal ve arkadaşları “İstanbul sokaklarının işgal altında olduğunu, halkın sesinin kısıldığını, bu şehirde hâlâ bir hükümet, bir varlık bulunduğunu sananlar olduğumu” görüyorlar, hükümeti değiştirmekten bir şey çıkmayacağını düşünüyorlardı.

-Mustafa Kemal kararını vermişti: “Uygun bir zaman ve fırsatı kollayarak İstanbul’dan kaybolmak, Anadolu’nun içine girmek, bir müddet isimsiz çalıştıktan sonra millete felâketi haber vermek!” (Falih Rıfkı Atay, Çankaya, 1984)

-1918 Kasım sonunda Mustafa Kemal, Aka Gündüz’e “bütün memleketin kurtulması için” planını şöyle anlatıyordu. “Bu şekilde bir işgal ve iç politika gürültüleri arasında İstanbul’da hiç bir şey yapılamaz. Milletin ruhu zindedir, cevheri bozulmamıştır. Onu gene onun içinden harekete geçirmek lâzım. Bunu böyle yapacağım.”

-Mustafa Kemal, kendisiyle görüşmek isteyenlerden Trakya Cemiyeti üyelerinin 7 Şubat 1919 günü yapılan ziyaretlerinde, Trakya temsilcileri, “Başımıza geçer misiniz?” teklifinde bulunduklarında, “Tehlikede olan yalnız Trakya değildir. Bütün Türk Vatanı kaybolmak üzeredir. Bir yolunu bulup bütün milleti kurtuluş mücadelesine çağırmanın çare ve yollarını arıyorum” demiş ve konuklarını, “Böyle parça parça çalışacağımıza bütün memleket mukadderatını idare edecek, ele alacak bir teşkilât meydana getirip beraber çalışsak nasıl olur?” sorusunu yöneltmişti.

-Mustafa Kemal, İnönü ile konuşmalarını gazetecilere aktarırken şöyle diyordu: “Beraber çalışacak olanlar, yapılandan başka bir şey yapılmak ihtimali kalmadığına inanmalı idiler. İşte benim İstanbul’da dört beş ay kalışım sırf bunun içindir.”

-29 Nisan 1919’da Harbiye Nazırı Şakir Paşa Mustafa Kemal’e “Türklerin Rumlara yaptığı baskıyı yerinde incelemek ve önlemek üzere Karadeniz Bölgesine gönderilmesi için karar kılındığını” bildirmişti. Mustafa Kemal: “Memnuniyetle giderim” cevabını vermiş, duygularını şöyle anlatmıştı: “Nezaretten çıkarken, heyecanımdan dudaklarımı ısırdığımı hatırlıyorum. Kafes açılmış, önünde geniş bir âlem, kanatlarını çırparak uçmaya hazırlanan bir kuş idim.” (Hikmet Özdemir, Atatürk, Atatürk Araştırma Merkezi, 2023)