23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI 105 YAŞINDA…

İbrahim BİRELMA
23 Nisan 1920, T.C. nin kurulduğu, “Egemenliğinin Kayıtsız şartsız halka verildiği” kurtuluş günüdür. Bu bayramın iki önemli özelliği vardır: Birincisi, Türk tarihinde ilk defa milletin geleceği; sultan padişah sultasından alınmış ve halka sunulmuştur. Halkın karar merkezi ise T.B.M.M.’dir. İkincisi Dünya tarihinde ilk defa bir milli Bayram, tüm dünya çocuklarına armağan edilmiştir. (Editör Tûba Öztürk, Belirli Günler ve Haftalar, Ema Kitap, İstanbul 2017)
– Osmanlı Meclis-i Mebusa’nın, İstanbul’un İngilizler tarafından işgali nedeniyle 18 Mart 1920 Günü faaliyetlerini durdurmasının ardından Atatürk ve Heyet-i Temsiliye üyeleri, Ankara’da ulusun kendi iradesini ortaya koyacağı yeni bir Meclis oluşturmak üzere tarihsel bir çabaya giriştiler. Kurulacak Meclis, kapatılan Meclis-i Mebusan’ın devamı değil, tümüyle yeniydi. Atatürk, “Müessisan Meclisi” (Kurucu Meclis) adını önerdiyse de, görüşmelerin ardından “Türkiye Büyük Millet Meclisi adı benimsendi. (Tekfen Vakfı, 365 Gün Atatürk 2025).
– Yunus Nadi anılarında 4/5 Nisan 1920 gecesi Mustafa Kemal’e, “Her Kerameti Meclis’ten beklemek niyetinde miyiz?” sorusuna Paşa’nın şu cevabı verdiğini anlatır: “Ben her kerameti Meclis’ten bekleyenlerdenim. Bence Meclis Kavram değil, gerçektir ve gerçeklerin en büyüğüdür. Önce Meclis, sonra Ordu Nadi Bey. Orduyu yapacak olan millet ve onun yerine Meclis’tir. Ordu demek yüz binlerce insan, milyonlarca servet demektir. Buna iki üç kişi karar veremez. Bunu ancak milletin karar ve kabûlû meydana çıkarabilir ve bir kere bu hale geldikten sonra milletin hayat ve mevcudiyetine zıt olan mezalim ve tazyiklerin tümünü bertaraf etmeye muktedir olmak selâhiyetini yalnız teorik Olarak değil, fiilin de kazanmış oluruz.” (Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Alfa Basım, 2008).
– Türkiye Milli Kurtuluş Hareketinin kendi devletini kurduğu tarih olan 23 Nisan 1920’de Ankara’da T.B.M.M. açıldı. Güneşli bir gündü. Hacı Bayram Cami’inde Cuma namazı kılınır. Dualar okunur, cami dışında alay düzenlenir, Hacı Bayram Cami’inin koyu renkli sancağı taşınır, sancağın ardında Sinop Mebusu Hoca Abdurrahman Efendi, başının üzerinde yeşil örtülü bir rahleyle yürür, rahlenin üzerinde Kur’an-ı Kerim ve Lihye-i Sadet (Peygamberin sakalından tel) vardır. İki tarafta da bir manga kadar asker yer almıştır. Mustafa Kemal bu alayı Karaoğlan Çarşısında ve halk arasında karşılar, alaya katılır. 23 Nisan 1920 Günü, Millet Meclisi’nin önünde dualar okunup, tekbirler getirildikten, kurbanlar kesildikten sonra Mustafa Kemal, Meclis binasının iki üç basamaklı merdivenini çıkar, kırmızı beyaz kurdeleler bağlanmış olan kapıya yaklaşır, eline verilen bir makasla kurdeleleri keser, Meclise girilir. Salona mektep sıraları yerleştirilmiştir. Meclise girilince, Hacı Bayram Sancağı, kürsünün arkasına yerleştirilir. Kur’an-ı Kerim’le Sakal’ı Şerif de Meclis Kürsüsü üzerine konulur. Sonra hatim duaları başlar, tekbirler getirilir. Nihayet sıra Meclis’in açılışına gelir. Bu açılışa ancak 115 mebus katılabilmiştir. Bunların en yaşlı üye Olarak Sinop mebusu Şerif Bey kürsüye çıkar. İki Katip seçilir. Reis nutkuna başlar. “İstanbul hükümeti esirdir, Hilafet ve Saltanat makamı esirdir. Fakat millet esareti kabul etmemektedir. Artık kendi mukadderatını kendi eline almaktadır. Vekillerini seçerek kendi Meclisini kurmaktadır. Zaten kürsünün arkasında ki duvarda Arapça bir levha vardır:
– İşlerinizde meşveret ediniz.” (Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Mustafa Kemal, Cilt II, Remzi Kitabevi, 28. Özel Basım, 2011)
– 23.4.1920 tarihinde T.B.M.M. açılışının birinci yıldönümü 23.4.1921 Günü Saruhan Mebusu Refik Şevket Bey ve arkadaşları, 23 Nisan’ın “İyd-i Milli Addi” yani milli Bayram Olarak kutlanması için, Meclis’te görüşülmesini teklif etmişlerdir. Teklif edilen Yasa tasarısı 2 Mayıs 1921’de kabul edildiği için, 1921 yılında 23 Nisan Bayram Olarak değil de, tezahürat şeklinde kutlanmıştır. Bundan sonra 1929 yılına kadar 23 Nisan Milli Bayramı resmi Olarak her yıl tekrar edilmiştir. İlk defa Olarak 1929 yılında 23 Nisan Günü “Çocuk Bayramı” Olarak kutlanmıştır. Daha sonra kutlanan bayramın adı 27.5.1935 tarih ve 2739 sayılı Kanun ve 20.6.1938 tarih ve 3466 sayılı ek Kanun ile “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” Olarak kabul edilmiştir.
1979 yılında TRT Ulusal Egemenlik Bayramını “Dünya Çocuklar Günü” Olarak kabul etmiştir. Aynı yıl UNESCO’nun bu Günü “Çocuk Günü” Olarak kabul etmesi ile ilk çocuk bayramı uluslararası bir nitelik kazanmıştır. (Dr. Bengül Salman Bolat, Milli Bayram Olgusu, ve Türkiye’de yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları 1923 – 1960, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2012).